Tot mijn grote vreugde groeien in het parkje rondom mijn huis talloze vlieren. Al jaren wil ik een vlier in de tuin, maar het kwam er eigenlijk nooit van. Nu is het niet meer nodig om er zelf eentje in de tuin te zetten: er is meer dan genoeg voor het hele hofje om van te plukken!

De vlier, met Latijnse naam Sambucus Nigra, is een inheemse struik die van nature in bossen voorkomt. Hij verspreidt zich gemakkelijk en groeit snel. In mei en juni krijgt de struik grote witte bloemenschermen en later in het jaar veranderen de bloemen in zwarte besjes (vandaar de Latijnse toevoeging Nigra). Hoewel de bladeren giftig zijn, zijn de bloesems en besjes prima eetbaar. De besjes moet je daarvoor echter wel even koken.

Magie van de vlier
De vlier werd al in de Steentijd gebruikt en men kende er allerlei magische eigenschappen aan toe. Hout van de vlier zou ervoor zorgen dat overledenen veilig bij het hiernamaals konden komen en werd ook wel gedragen als talisman. Vlierhout verbranden was echter uit den boze, dan zou je de geesten die in de vlier huisden op je afroepen.
De vlier werd in sommige culturen verbonden aan vrouw Holle, waarschijnlijk omdat de talloze bloesemschermen doen denken aan vallende sneeuw. Een vlier rooien deed men niet zomaar, je wilde niet de boosheid van Vrouw Holle over je afroepen!

Geneeskracht
Hoewel je de bladeren niet moet eten, zijn die voor uitwendig gebruik wel zeer geschikt. Je kunt ze op een gekneusde plek binden om zo te zorgen voor een snellere genezing. Ook bij winterhanden zouden de blaadjes helpen (ga ik volgend jaar eens testen!)

De bloesems en besjes kennen elk hun eigen geneeskrachtige werking. Tijdens de kruidencursus die ik jaren geleden in Moergestel volgde, leerde ik dat je vaak aan de vorm van een plant of kruid kunt zien waarvoor ze geschikt zijn. De vlierbloesems zijn daar een mooi voorbeeld van: de bloemenschermen met talloze vertakkingen doen denken aan de longen met alle haarvaten en longblaasjes. De vlierbloesem wordt ingezet bij allerlei longaandoeningen, verkoudheid en hooikoortsklachten. Je kunt een scherm eenvoudig in een glas water doen en het een paar uur laten trekken, maar je kunt er ook siroop van koken of een tinctuur van maken. Zelf vind ik vlierwater heerlijk, het heeft een heel kenmerkende smaak die je vooral in Engeland veel in drankjes tegenkomt. Je kunt (een aftreksel van) vlierbloesems verwerken in zalven of crèmes en zo ruwe huid weer zachter maken.

De bessen die later in het jaar verschijnen zijn echte vitaminebommetjes: ze zitten vol vitamine C en allerlei mineralen en antioxidanten. Ik drink in de winter regelmatig thee van vlierbessen om mijn weerstand op peil te houden. De bessen hebben een zweetdrijvende werking en kunnen daarom goed ingezet worden bij griep met koorts. Omdat de rauwe bessen licht giftig zijn, werden ze vroeger ingezet bij constipatie. De bessen werken dan laxerend.

Als je de komende tijd buiten bent, kijk dan eens rond of je ergens een vlier ziet en pluk wat van de bloesems voor een verfrissend drankje. Grote kans dat je je ogen trouwens niet eens nodig hebt: de vlierbloesem verspreidt nu een heel kenmerkende geur waaraan je de struik van verre kunt herkennen.